Είναι ευρέως γνωστό ότι η ακοή είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας, της επικοινωνίας αλλά και των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων ενός παιδιού. Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν ακουστικής φύσεως δυσκολίες, λόγω μειωμένης ακοής ή δυσκολιών στην επεξεργασία ακουστικών πληροφοριών, διατρέχουν κίνδυνο για καθυστέρηση στην ανάπτυξή τους.
Όσο πιο νωρίς εμφανιστεί η βαρηκοΐα στη ζωή ενός παιδιού, τόσο πιο σοβαρές είναι οι επιπτώσεις στην ανάπτυξή του. Ταυτόχρονα, όσο πιο γρήγορα εντοπιστεί το πρόβλημα και αρχίσει η παρέμβαση, τόσο λιγότερο σοβαρές θα είναι τελικά οι επιπτώσεις του.
Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τρόποι με τους οποίους η βαρηκοΐα επηρεάζει ένα παιδί:
1. Καθυστέρηση στην ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων: Επηρεάζει την κατανόηση (αντιληπτικός λόγος) και την παραγωγή (εκφραστικός λόγος) της γλώσσας.
2. Μαθησιακές δυσκολίες: Οι γλωσσικές ελλείψεις μειώνουν τις σχολικές επιδόσεις.
3. Κοινωνική απομόνωση: Η επικοινωνιακή δυσκολία επηρεάζει την κοινωνική αλληλεπίδραση και την αυτοεκτίμηση.
4. Επιπτώσεις στις επαγγελματικές επιλογές: Η βαρηκοΐα μπορεί να περιορίσει τις επαγγελματικές δυνατότητες.
________________________________________
Συγκεκριμένες Επιπτώσεις στην Ανάπτυξη
Λεξιλόγιο
• Το λεξιλόγιο αναπτύσσεται πιο αργά σε παιδιά με βαρηκοΐα.
• Παιδιά με βαρηκοΐα μαθαίνουν πιο εύκολα συγκεκριμένες λέξεις, όπως «γάτα», «πηδάω», «πέντε» και «κόκκινο», σε σχέση με αφηρημένες έννοιες, όπως «πριν», «μετά», «ίσο με» και «ζηλεύω». Δυσκολεύονται επίσης με λειτουργικές λέξεις, όπως «το», «ένα», «είναι», «ένα/μια».
• Η διαφορά στο επίπεδο λεξιλογίου ανάμεσα σε παιδιά με φυσιολογική ακοή και σε παιδιά με βαρηκοΐα αυξάνεται καθώς αυτά μεγαλώνουν. Χωρίς έγκαιρη παρέμβαση, τα παιδιά με μειωμένη ακοή δεν καταφέρνουν να φτάσουν στο ίδιο επίπεδο με τους συνομηλίκους τους.
• Παιδιά με μειωμένη ακοή αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση λέξεων, οι οποίες έχουν περισσότερες από μία σημασίες. Για παράδειγμα, η λέξη «μισό/ώ» στα ελληνικά μπορεί να σημαίνει μισή ποσότητα ή την έκφραση ενός συναισθήματος.
Δομή Προτάσεων
• Τα παιδιά με βαρηκοΐα κατανοούν και δημιουργούν πιο σύντομες και απλές προτάσεις, σε σύγκριση με παιδιά που έχουν φυσιολογική ακοή.
• Συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να γράψουν πιο σύνθετες προτάσεις, όπως αυτές που περιέχουν δευτερεύουσες προτάσεις («Ο δάσκαλος, που έχω στα μαθηματικά, ήταν άρρωστος σήμερα») ή παθητική φωνή («Η μπάλα πετάχτηκε από τη Μαρία»).
• Επιπλέον, πολλές φορές δεν ακούνε τις καταλήξεις λέξεων, όπως -ς ή -ε. Αυτό προκαλεί παρερμηνείες και λανθασμένη χρήση του χρόνου στα ρήματα, των πληθυντικών ή των κτητικών, καθώς και ασυμφωνία μεταξύ υποκειμένου και ρήματος.
Ομιλία
• Συνήθως, τα παιδιά με βαρηκοΐα δυσκολεύονται να ακούσουν άηχα φωνήματα, όπως τα «σ», «φ», και «τ». Ως αποτέλεσμα, να μην τα χρησιμοποιούν στον λόγο τους και κατ’επέκταση η ομιλία τους να είναι δυσκατάληπτη από τρίτους.
• Τα παιδιά με βαρηκοΐα μπορεί να μην ακούν τη δική τους φωνή όταν μιλούν. Έτσι, μπορεί να μιλούν πολύ δυνατά ή πολύ σιγά, να έχουν υπερβολικά υψηλό τόνο φωνής ή να ακούγονται σαν να μουρμουρίζουν.
Ακαδημαϊκές Επιδόσεις
• Τα παιδιά με βαρηκοΐα αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε όλα τα ακαδημαϊκά μαθήματα, ειδικά στην ανάγνωση και στα μαθηματικά.
• Τα παιδιά με ήπια έως μέτρια βαρηκοΐα παρουσιάζουν, κατά μέσο όρο, επίδοση ένα έως τέσσερα επίπεδα χαμηλότερα σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους που έχουν φυσιολογική ακοή, εκτός αν υπάρξει κατάλληλη αντιμετώπιση.
• Τα παιδιά με σοβαρή έως πολύ σοβαρή βαρηκοΐα κατακτούν επίπεδο δεξιοτήτων που δεν ξεπερνά την τρίτη ή τέταρτη τάξη του δημοτικού, εκτός αν υπάρξει έγκαιρη και κατάλληλη εκπαιδευτική παρέμβαση.
• Η διαφορά στην ακαδημαϊκή επίδοση μεταξύ παιδιών με φυσιολογική ακοή και παιδιών με βαρηκοΐα συνήθως αυξάνεται όσο προχωρούν οι τάξεις στο σχολείο.
• Το επίπεδο επίδοσης συνδέεται με τη συμμετοχή και την υποστήριξη των γονέων, καθώς και με την ποιότητα, την ποσότητα και τον χρόνο έναρξης των υπηρεσιών υποστήριξης που λαμβάνει το παιδί.
Κοινωνική Λειτουργικότητα
• Τα παιδιά με βαρηκοΐα, συχνά νιώθουν μοναξιά και δυσκολεύονται να κάνουν φίλους, ειδικά αν δεν έχουν αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά με βαρηκοΐα.
________________________________________
Πως μπορείτε να βοηθήσετε
Η έγκαιρη ανίχνευση της απώλειας ακοής και η πρώιμη παρέμβαση μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν γλωσσικές δεξιότητες ισάξιες με αυτές των συνομηλίκων τους.
Βήματα για Υποστήριξη
• Έγκαιρη παρέμβαση: Συμβουλευτείτε έναν ακοολόγο με σκοπό την αξιολόγηση του παιδιού και τη δημιουργία ενός προγράμματος παρέμβασης.
• Λογοθεραπεία: Συνεργαστείτε με έναν λογοθεραπευτή με στόχο την ανάπτυξη των επικοινωνιακών και γλωσσικών δεξιοτήτων του παιδιού.
• Συμμετοχή της οικογένειας:
- Χρησιμοποιήστε στρατηγικές ομιλίας στο σπίτι.
- Διαβάζετε καθημερινά βιβλία.
- Ελαχιστοποιήστε τους θορύβους στο περιβάλλον.
- Εξασφαλίστε την προσοχή του παιδιού πριν μιλήσετε.
Reference
• American Speech-Language-Hearing Association. (2015). Effects of hearing loss on development (Audiology Information Series No. 10802). Rockville, MD: Author.
• Cincinnati Children’s Hospital Medical Center. (n.d.). Hearing & communication. Retrieved January 18, 2025, from https://www.cincinnatichildrens.org/health/h/hearing-communication