Η μνήμη επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να εκτελεί σχεδόν οποιαδήποτε δραστηριότητα. Είναι ο τρόπος με τον οποίο «η γνώση κωδικοποιείται, αποθηκεύεται και αργότερα ανακαλείται» (Kandell, Schwartz, & Jessell, 2000). Ακόμη και ήπιες δυσκολίες μνήμης μπορούν να επηρεάσουν την επιτυχία ενός μαθητή. Υπάρχουν διάφορα είδη μνήμης, όπως μακροπρόθεσμη μνήμη, βραχυ-πρόθεσμη μνήμη, λειτουργική (ή ενεργή) μνήμη, ακουστική μνήμη και οπτική μνήμη.
Ακουστική μνήμη είναι η ικανότητα να λαμβάνει κανείς πληροφορίες που παρουσιάζονται προφο-ρικά, να τις επεξεργάζεται, να τις συγκρατεί στο μυαλό του και στη συνέχεια να τις ανακαλεί (Bellis, 2003· Roeser & Downs, 2004· Stredler-Brown & Johnson, 2004). Η ακουστική μνήμη προϋποθέτει τη λειτουργική μνήμη.
Η λειτουργική μνήμη είναι «η διαχείριση, ο χειρισμός και ο μετασχηματισμός πληροφοριών που αντλούνται από τη βραχυπρόθεσμη και τη μακροπρόθεσμη μνήμη» (Dehn, 2008). Είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία γλωσσικών πληροφοριών υψηλού επιπέδου και όσο πιο σύνθετη είναι μια εργασία, τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται η λειτουργική μνήμη για την επεξεργασία της (Daneman & Carpenter, 1980). Η χωρητικότητα της λειτουργικής μνήμης σχετίζεται σημαντικά με την αποκωδικοποίηση στην ανάγνωση, την κατανόηση λόγου, την ορθογραφία, την ικανότητα ακολούθησης οδηγιών, την ανάπτυξη λεξιλογίου, τη λήψη σημειώσεων και τη συνολική σχολική επίδοση (Engle, Tuholski, Laughlin, & Conway, 1999).
________________________________________
Ελλείμματα Ακουστικής Μνήμης
Τα ελλείμματα στην ακουστική μνήμη περιλαμβάνουν δυσκολίες όπως:
• την απομνημόνευση οδηγιών πολλών βημάτων,
• τη σύνδεση νέων πληροφοριών με προηγούμενη γνώση,
• την κατανόηση προφορικού λόγου,
• τη λήψη σημειώσεων κατά την ακρόαση,
• τη γραπτή και προφορική έκφραση (Dehn, 2008).
Άτομα με τέτοιες δυσκολίες μπορούν να ωφεληθούν από άμεση διδασκαλία στρατηγικών που βελτιώνουν την απόδοση της λειτουργικής μνήμης. Σύμφωνα με τον Dehn (2008), η αποτελεσματική διδασκαλία στρατηγικών περιλαμβάνει:
• Συμμετοχή σε σύντομες, εστιασμένες συνεδρίες ατομικά, για μερικές εβδομάδες.
• Διδασκαλία μίας στρατηγικής κάθε φορά.
• Εξήγηση του σκοπού και της λογικής της στρατηγικής.
• Επίδειξη και μοντελοποίηση των βημάτων.
• Πολλή πρακτική και παροχή ανατροφοδότησης.
• Διδασκαλία υπενθυμίσεων (cues) που βοηθούν στη χρήση της στρατηγικής.
• Θετική ενίσχυση και καταγραφή προόδου.
• Ενθάρρυνση των παιδιών να παρακολουθούν και να αξιολογούν τη χρήση της στρατηγικής.
• Ενίσχυση της γενίκευσης των δεξιοτήτων σε διαφορετικά πλαίσια.
________________________________________
Είδη Στρατηγικών Ακουστικής Μνήμης
1. Λεκτική Επανάληψη (Verbal Rehearsal)
Επανάληψη λέξεων ή αριθμών, είτε προφορικά είτε «σιωπηλά» (π.χ. «Πες ξανά τους αριθμούς: 2, 7, 5· 2, 7, 5· 2, 7, 5»).
2. Επεξεργαστική Επανάληψη (Elaborative Rehearsal)
Σύνδεση νέων πληροφοριών με προηγούμενες γνώσεις, όπως δημιουργία προτάσεων με τις λέξεις που πρέπει να θυμηθεί κανείς ή δημιουργία μιας μικρής ιστορίας. Εναλλακτικά, αναδιατύπωση (paraphrasing), δηλαδή αναδιοργάνωση μεγάλου όγκου πληροφοριών σε μικρότερες, πιο προσωπι-κά ουσιαστικές ενότητες (Donahue & Pidek, 1993). Για παράδειγμα, αν πρέπει να θυμάσαι τη λέξη «μήλο», αντί να την επαναλαμβάνεις απλώς («μήλο, μήλο, μήλο»), προσπαθείς να τη συνδέσεις με κάτι οικείο:
• «Το μήλο είναι κόκκινο όπως το αγαπημένο μου μπλουζάκι.»
• Ή φτιάχνεις μια μικρή ιστορία: «Ένα μήλο έπεσε στο κεφάλι του Νεύτωνα και ανακάλυψε τη βαρύτητα!»
3. Ομαδοποίηση (Chunking)
Συνδυασμός, ομαδοποίηση ή συσχέτιση διαφόρων στοιχείων σε μεγαλύτερες μονάδες (π.χ. Αν α-κούσεις 2, 4, 8, 3, σκέψου 24 και 83).
4. Στρατηγικές Συσχέτισης (Relational Strategies)
Απόδοση νοήματος στις πληροφορίες που πρέπει να απομνημονευθούν, μέσω μνημονικών τεχνι-κών, εικόνων ή επεξεργασίας (π.χ. Φτιάξε μια απλή πρόταση με τις λέξεις που ακούς: αν ακούσεις “σκύλος, καπέλο, κρεβάτι”, φτιάξε μια αστεία πρόταση όπως “Ο σκύλος βρήκε ένα καπέλο κάτω από το κρεβάτι”).
Resources:
Bellis, T. J. (2003). Assessment and management of central auditory processing disorders in the ed-ucational setting: From science to practice (2nd ed.). Clifton Park, NY: Delmar Learning.
Daneman, M., & Carpenter, P. A. (1980). Individual differences in working memory and reading. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 19, 450–466.
Dehn, M. J. (2008). Working memory and academic learning: Assessment and intervention. Hobo-ken, NJ: Jon Wiley & Sons.
Donahue, M., & Pidek, C. (1993). Listening comprehension and paraphrasing in content-area class-rooms. Journal of Childhood Communication Disorders, 15, 35–42.
Engle, R. W., Tuholski, S. W., Laughlin, J. E., & Conway, A. R. A. (1999). Working memory, short-term memory, and general fluid intelligence: A latent-variable approach. Journal of Experi-mental Psychology: General, 128, 309–331.
Kandel, E. R., Schwartz, J. H., Jessell, T. M. (2000). Principles of neural science, (4th ed.). New York: McGraw-Hill.
Roeser, R. J., & Downs, M. P. (2004). Auditory disorders in school children: The law, identifica-tion, remediation (4th ed.). New York: Thieme Medical Publishers, Inc.
Stredler-Brown, A., & Johnson, C. D. (2004). Functional auditory performance indicators: An inte-grated approach to auditory skill development (3rd ed.). Retrieved from http://www.cde.state.co.us/cdesped/download/pdf/FAPI_3-1-04g.pdf