Η παιδική απραξία της ομιλίας (ΠΑΟ) ή Δυσπραξία, είναι μια σπάνια διαταραχή της ομιλίας κατά την οποία ένα παιδί δυσκολεύεται να προγραμματίσει και να συντονίσει με ακρίβεια τους αρθρωτές για την παραγωγή λόγου. Στην περίπτωση της ΠΑΟ, ο εγκέφαλος και οι μύες που είναι υπεύθυνοι για την ομιλία (χείλη, γλώσσα, σαγόνι, μαλακή υπερώα, φωνητικές χορδές, διάφραγμα) δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν και να συντονιστούν. Συνήθως, δεν παρατηρούμε μυϊκή αδυναμία, αλλά ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να συντονίσει σύνθετες κινήσεις, επηρεάζοντας έτσι την ομιλία, τον ρυθμό και την προσωδία του παιδιού.
________________________________________
Διάγνωση της ΠΑΟ
Η διάγνωση της ΠΑΟ γίνεται μέσω μιας δυναμικής αξιολόγησης του μηχανισμού της ομιλίας. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Ομιλίας, Λόγου και Ακοής (ASHA), μόνο ένας εξειδικευμένος λογοθεραπευτής είναι ο ειδικός που μπορεί να κάνει τη βασική διάγνωση της ΠΑΟ.
________________________________________
Χαρακτηριστικά της ΠΑΟ
Τα παιδιά με διάγνωση ΠΑΟ παρουσιάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία τους και το επίπεδο ανάπτυξης της ομιλίας τους.
Κάποια χαρακτηριστικά που αφορούν την απραξία είναι πιο «διακριτά», δηλαδή τα συναντάμε συχνότερα σε αυτή τη διαταραχή και λιγότερο σε άλλες διαταραχές της ομιλίας. Η παρατήρηση αυτών των στοιχείων βοηθά τους ειδικούς να ξεχωρίσουν την απραξία από άλλες δυσκολίες της ομιλίας. Αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:
• Λάθη στον Ρυθμό και την Προσωδία: Περιορισμένο εύρος φωνής, μονότονη ομιλία, λάθος τονισμός, διακοπές ή παύσεις ανάμεσα σε ήχους και συλλαβές.
• Δυσκολία Συντονισμού Κινήσεων (Groping): Το παιδί προσπαθεί να βρει τη σωστή θέση του στόματος μέσω δοκιμών και λαθών. Αυτό παρατηρείται κυρίως όταν προσπαθεί να επαναλάβει κάτι που του ζητείται και όχι τόσο στην αυθόρμητη ομιλία.
• Δυσκολία στη Μετάβαση ενός Ήχου στον άλλο: Οι κινήσεις του στόματος ανάμεσα σε ήχους και συλλαβές μπορεί να είναι παρατεταμένες ή ακανόνιστες. Μπορεί να κάνει λάθος κίνηση, σε λάθος σημείο, τη λάθος στιγμή, δυσκολευόμενο να ξεκινήσει σωστά έναν ήχο.
• Μη Σταθερά Λάθη: Το παιδί μπορεί να προφέρει διαφορετικά τον ίδιο ήχο ή λέξη κάθε φορά που το επαναλαμβάνει. Για παράδειγμα, μπορεί να πει “μπέμπης” μια φορά και “ντέμπης” την επόμενη.
• Παραμορφώσεις Φωνηέντων: Τα φωνήεντα μπορεί να ακούγονται «παράξενα» ή παραμορφωμένα, όχι απαραίτητα αντικαθιστώντας το σωστό φωνήεν, αλλά επειδή το στόμα δεν παίρνει τη σωστή θέση για να τα προφέρει.
Άλλα Συχνά Χαρακτηριστικά
Εκτός από τα παραπάνω, μπορεί να παρατηρηθούν και τα εξής:
• Δυσκολία με Πολυσύλλαβες Λέξεις: Όσο πιο μεγάλη είναι μια λέξη, τόσο πιο δύσκολο είναι για το παιδί να σχεδιάσει και να εκτελέσει σωστά τις κινήσεις για να την πει.
• Αργός Ρυθμός Ομιλίας: Το παιδί μπορεί να μιλάει πιο αργά σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας του, καθώς προσπαθεί να ελέγξει την άρθρωσή του.
• Ασυνεπή Λάθη: Όταν επαναλαμβάνει την ίδια λέξη, μπορεί να κάνει διαφορετικά λάθη κάθε φορά (π.χ., “μπέμπι”, “ντέμπι”, “μπέντι”, “μπέιμπι”).
• Προσθήκη Φωνημάτων: Το παιδί προσθέτει έναν αχρείαστο ήχο μέσα σε μία λέξη, π.χ. λέει “κάλατσα” αντί για “κάλτσα”.
________________________________________
Συνοδά Χαρακτηριστικά/Συμπτώματα της ΠΑΟ
Τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την παιδική απραξία της ομιλίας αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων στον εκφραστικό λόγο και τις φωνολογικές δεξιότητες ενός παιδιού (κατ’ επέκταση στη γραφή και την ανάγνωση).
Όπως συμβαίνει και με άλλα παιδιά που παρουσιάζουν διαταραχές λόγου, είναι πιθανό να συνυπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολίες στο λόγο, όπως:
• Καθυστερημένη γλωσσική ανάπτυξη
• Δυσκολίες στον εκφραστικό λόγο, όπως σύγχυση στη σειρά των λέξεων και γραμματικά λάθη
• Προβλήματα στην εκμάθηση της ανάγνωσης, της ορθογραφίας και της γραφής
• Δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία και πραγματολογία
Επιπλέον, μπορεί να συνυπάρχουν και μη λεκτικές αισθητηριακές και κινητικές δυσκολίες, όπως:
• Καθυστέρηση στη λεπτή και αδρή κινητικότητα
• Αδεξιότητα στις κινήσεις
• Στοματική απραξία (δυσκολία στον συντονισμό των μυών του στόματος)
• Απραξία άκρων (δυσκολία στον συντονισμό κινήσεων των χεριών και των ποδιών)
• Δυσκολίες στη σίτιση
• Υπερευαισθησία ή μειωμένη αίσθηση στην περιοχή του στόματος
________________________________________
Αιτίες της ΠΑΟ
Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία της ΠΑΟ δεν μπορεί να προσδιοριστεί.
• Μπορεί να προκύψει από νευρολογικές καταστάσεις ή τραυματισμούς (π.χ., εγκεφαλικό, λοιμώξεις, τραυματική εγκεφαλική κάκωση).
• Μπορεί να είναι δευτερεύον σύμπτωμα γενετικών διαταραχών ή συνδρόμων.
________________________________________
Αντιμετώπιση της ΠΑΟ
Η θεραπεία της ΠΑΟ απαιτεί τη συνεργασία των γονέων με έναν εξειδικευμένο λογοθεραπευτή. Αν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας έχει ΠΑΟ, είναι σημαντικό να λάβει τη σωστή διάγνωση και θεραπεία, καθώς αυτό θα βελτιώσει την πρόγνωση του παιδιού μακροπρόθεσμα.
Ρωτήστε τον λογοθεραπευτή σας! Η σωστή διάγνωση και παρέμβαση μπορούν να κάνουν τη διαφορά στην ανάπτυξη της ομιλίας και της επικοινωνίας του παιδιού σας.
References
• American Speech-Language-Hearing Association. (n.d.). Childhood apraxia of speech. ASHA Practice Portal. Retrieved February 1, 2025, from https://www.asha.org/practice-portal/clinical-topics/childhood-apraxia-of-speech/#collapse_2
• Bjorem Speech Publications. (n.d.). What is childhood apraxia of speech? Retrieved February 1, 2025, from https://www.bjoremspeech.com/blogs/bjorem-speech-blog/what-is-childhood-apraxia-of-speech