Είναι γνωστό ότι τα παιδιά ξεκινούν να μιλάνε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Πώς μπορείτε όμως να καταλάβετε αν το παιδί σας παρουσιάζει μία απλή καθυστέρηση στο λόγο και την ομιλία του ή αν έχει κάποια γλωσσική διαταραχή; Διαβάστε τις παρακάτω συμβουλές και μιλήστε με έναν λογοθεραπευτή αν έχετε ανησυχίες.
Ποιο παιδάκι μπορεί να θεωρηθεί ως ‘late talker’;
Ως ‘late talker’ μπορεί να θεωρηθεί ένα παιδάκι (συνήθως ηλικίας 18-30 μηνών) που διαθέτει περιορισμένο εκφραστικό λεξιλόγιο, για την ηλικία του, ενώ κατανοεί καλά τη γλώσσα. Επιπλέον, το παιδί διαθέτει τυπικές δεξιότητες παιχνιδιού, κινητικές δεξιότητες, δεξιότητες σκέψης και κοινωνικές δεξιότητες. Η δυσκολία που παρουσιάζουν τα παιδιά που καθυστερούν να μιλήσουν (late talkers) σχετίζεται συγκεκριμένα με τον εκφραστικό τους λόγο. Αυτή η ομάδα παιδιών φαίνεται να διαθέτει όλα τα δομικά στοιχεία του προφορικού λόγου, αλλά καθυστερεί να χρησιμοποιήσει λέξεις και φράσεις για να επικοινωνήσει.
Οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει σε μια συμφωνία σχετικά με την εξήγηση αυτής της συγκεκριμένης καθυστέρησης. Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί ότι οι late talkers είναι πιο πιθανό να έχουν οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καθυστέρησης, να είναι αγόρια και να έχουν γεννηθεί με βάρος κάτω από το 85% του ιδανικού βάρους γέννησης ή πριν από τις 37 εβδομάδες κύησης. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι περίπου το 13% των παιδιών ηλικίας δύο ετών παρουσιάζουν καθυστέρηση λόγου.
Βασικά αναπτυξιακά ορόσημα
Οι παρακάτω κατευθυντήριες γραμμές μπορούν να σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε αν το λεξιλόγιο του παιδιού σας είναι κατάλληλο για την ηλικία του. Καλό είναι το παιδί σας να εξεταστεί από λογοθεραπευτή, σε περίπτωση που δεν έχει κατακτήσει τα παρακάτω ορόσημα:
• Παιδιά 18 μηνών: Θα πρέπει να χρησιμοποιούν τουλάχιστον 20 λέξεις, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών τύπων λέξεων, όπως ουσιαστικά (“νερό”, “μπάλα”), ρήματα (“τρώω”, “πάω”), προθέσεις (“πάνω”, “κάτω”), επίθετα (“μεγάλο”, “μικρό”) και κοινωνικές λέξεις (“γεια”).
• Παιδιά 24 μηνών: Θα πρέπει να χρησιμοποιούν 50 – 75 λέξεις και να συνδυάζουν 2 λέξεις μαζί. Αυτοί οι συνδυασμοί λέξεων θα πρέπει να προέρχονται από το παιδί και όχι να είναι συνδυασμοί που έχουν “απομνημονευτεί”, όπως “ευχαριστώ”, “αντίο”, “πάει τελείωσε” ή “Τι είναι αυτό;”. Παραδείγματα πραγματικών συνδυασμών λέξεων θα ήταν “σκυλάκι έλα”, “θέλω μπισκότο” ή “πονάει κοιλιά”.
Παράγοντες Κινδύνου
Είναι το παιδί σας μεταξύ 18 και 30 μηνών και δεν μιλάει όσο καλά πιστεύετε ότι θα έπρεπε; Ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να θέσουν το παιδί σας σε κίνδυνο για γλωσσικά προβλήματα περιλαμβάνουν τα εξής:
• Κατανόηση της γλώσσας
Ένα παιδί συνήθως κατανοεί ό,τι ακούει πριν αρχίσει να χρησιμοποιεί λέξεις. Αυτή είναι η αντιληπτική γλώσσα. Το παιδί σας μπορεί να είναι σε θέση να δείχνει αντικείμενα όταν τα ονομάζετε και να ακολουθεί απλές οδηγίες. Εάν το παιδί σας φαίνεται να διαθέτει καλή για την ηλικία του κατανόηση, είναι πιο πιθανό να προλάβει να κατακτήσει τα αναπτυξιακά γλωσσικά ορόσημα. Αν πιστεύετε ότι δεν αντιλαμβάνεται τι λένε οι άλλοι, ενδέχεται να παρουσιάζει γλωσσική καθυστέρηση.
• Χρήση χειρονομιών
Τα παιδιά χρησιμοποιούν χειρονομίες για να επικοινωνήσουν, ειδικά πριν την παραγωγή λέξεων. Οι χειρονομίες περιλαμβάνουν το δείξιμο, το χαιρετισμό "γεια" ή "αντίο", και το να σηκώνει τα χέρια του ώστε να το πάρετε αγκαλιά. Όσο περισσότερες χειρονομίες χρησιμοποιεί το παιδί σας, τόσο πιο πιθανό είναι να ‘προλάβει’ τα άλλα παιδιά της ηλικίας του. Αντίθετα, ένα παιδί που δεν χρησιμοποιεί χειρονομίες έχει περισσότερες πιθανότητες για προβλήματα λόγου και ομιλίας.
• Κατάκτηση νέων λέξεων
Ένα παιδί ενδέχεται να καθυστερήσει να μιλήσει, ωστόσο θα πρέπει να προσπαθεί να χρησιμοποιεί νέες λέξεις κάθε μήνα. Μπορεί να αρχίσει να συνδυάζει κάποιες λέξεις ή να χρησιμοποιεί λέξεις για να κάνει ερωτήσεις. Αν το παιδί σας το κάνει αυτό, είναι πιο πιθανό να καλύψει μόνο του το κενό που έχει δημιουργηθεί και να μην παρουσιάσει κάποια γλωσσική διαταραχή. Εάν όμως, το εκφραστικό του λεξιλόγιο δεν εμπλουτίζεται και δεν ακούτε συχνά καινούριες λέξεις, αυξάνονται οι πιθανότητες να παρουσιάσει γλωσσική διαταραχή.
Προσοχή! Η ύπαρξη δυσκολιών σε οτιδήποτε από την παραπάνω λίστα δε συνεπάγεται ότι το παιδί σας έχει γλωσσική διαταραχή. Ωστόσο, το γεγονός αυτό αυξάνει τις πιθανότητες. Καλό λοιπόν θα ήταν, το παιδί να εξετασθεί από έναν λογοθεραπευτή για να βεβαιωθούμε ότι ο λόγος και η ομιλία του παιδιού μας ακολουθεί τα αναπτυξιακά ορόσημα της γλώσσας μας.
Τα παιδιά που καθυστερούν να μιλήσουν (late talkers), θα καταφέρουν μόνα τους να ‘φτάσουν’ γλωσσικά τους συνομηλίκους τους;
Δεδομένου ότι αυτή η ομάδα παιδιών προοδεύει εξίσου καλά στους άλλους τομείς ανάπτυξης, οι γονείς μπορεί να υποθέσουν ότι θα καταφέρουν από μόνα τους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους. Πράγματι, πολλά παιδιά που καθυστερούν να μιλήσουν τα καταφέρνουν μόνα τους, αλλά πολλά δεν το πετυχαίνουν. Στην πραγματικότητα, το 20-30% των παιδιών που καθυστερούν να μιλήσουν συνεχίζουν να έχουν σημαντικές δυσκολίες στην ανάπτυξη της γλώσσας.
Τι δεν γνωρίζουμε για τους late talkers;
• Δε γνωρίζουμε γιατί οι late talkers καθυστερούν να παράξουν τις πρώτες τους λέξεις
Κανείς δεν έχει καταφέρει να κατανοήσει γιατί αυτά τα παιδιά αργούν να μιλήσουν. Δεν υπάρχει προφανής λόγος για την καθυστέρηση που παρουσιάζεται στην κατάκτηση της γλώσσα τους. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα αγόρια είναι πιο πιθανό να καθυστερήσουν σε σύγκριση με τα κορίτσια ενώ τα παιδιά με οικογενειακό ιστορικό καθυστέρησης είναι πιο πιθανό να ανήκουν στην κατηγορία των late talkers.
• Δεν γνωρίζουμε ποια από τα παιδιά που έχουν καθυστερήσει να μιλήσουν μπορεί να ‘προλάβουν’ τους συνομηλίκους τους
Πολλά απ’ αυτά τα παιδιά προλαβαίνουν τους συνομηλίκους τους μέχρι την αρχή του σχολείου. Ωστόσο, το 20-30% των παιδιών που καθυστερούν να μιλήσουν συνεχίζουν να έχουν σημαντικές δυσκολίες στην ανάπτυξη της γλώσσας. Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε ποια από αυτά τα παιδιά θα εξακολουθήσουν να παρουσιάζουν γλωσσικές δυσκολίες και ποια όχι
Τι Πρέπει Να Κάνετε;
Εσείς οι γονείς γνωρίζετε καλύτερα το παιδί σας από οποιονδήποτε. Δεν χρειάζεται να περιμένετε για να δείτε αν υπάρχει πρόβλημα. Επίσης, δε χρειάζεται να μαντέψετε αν το παιδί σας βρίσκεται στην κατηγορία των παιδιών που θα εξισορροπήσουν μόνοι τους τις γλωσσικές τους δυσκολίες. Μπορείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός λογοθεραπευτή. Ο λογοθεραπευτής θα συζητήσει μαζί σας τις ανησυχίες σας και θα εξετάσει τις γενικότερες δεξιότητες του παιδιού. Επιπλέον, ένας λογοθεραπευτής μπορεί να σας δώσει ιδέες για το πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να μιλήσει ή να σας προτείνει επαναξιολόγηση και παρακολούθηση αν εξακολουθείτε να ανησυχείτε, σε λίγους μήνες. Σε περίπτωση που το παιδί σας εμφανίζει συμπτώματα γλωσσικής διαταραχής ο λογοθεραπευτής μπορεί να προτείνει πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης και μέσω της συνεργασία σας να βρείτε τρόπους που θα βοηθήσουν το παιδί σας να επικοινωνεί καλύτερα.
Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας. Η βοήθεια είναι διαθέσιμη!
References
1. Ellis, E. & Thal, D. (2008). Early Language Delay and Risk for Language Impairment. Perspectives on Language Learning and Education, 15: 93-100.
2. Telethon Institute for Child Health Research (2008, May 16). Mixed Results For Late-talking Toddlers. ScienceDaily. 16 May 2008. Web. 10 Jun. 2011.
3. Rice, M. L., Taylor, C. L., & Zubrick, S.R. (2008). Language outcomes of 7-year-old children with or without a history of late language emergence at 24 months. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 51, 394-407.
4. Olswang, L.B., Rodriguez, B. & Timler, G. (1998). Recommending Intervention for Toddlers With Specific Language Learning Difficulties: We May Not Have All the Answers, But We Know a Lot. American Journal of Speech Language Pathology, 7, 23 – 32.
5. American Speech-Language-Hearing Association. (n.d.). Late blooming or language problem? Retrieved January 3, 2025, from https://www.asha.org/public/speech/disorders/late-blooming-or-language-problem/