Η χρήση κινητών, tablet, υπολογιστών και τηλεόρασης έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, συμπεριλαμβανομένης και της ζωής των παιδιών. Από την πανδημία και έπειτα, ο χρόνος που τα παιδιά περνούν μπροστά στις οθόνες έχει αυξηθεί δραματικά, περίπου 52% σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά [1]. Με τα παιδιά να περνούν ολοένα και περισσότερο χρόνο στις οθόνες, οι γονείς αρχίζουν να έχουν πολλά ερωτήματα, όπως:
• Πόσος χρόνος σε οθόνες είναι κατάλληλος για το παιδί μου;
• Θα επηρεάσει την ανάπτυξη της γλώσσας του παιδιού μου η υπερβολική χρήση;
• Είναι τα «εκπαιδευτικά προγράμματα» χρήσιμα;
Οι ερευνητές μελετούν τη χρήση των οθονών από τα παιδιά και τη σχέση τους με την ανάπτυξη της γλώσσας. Δείτε τι έχουν ανακαλύψει μέχρι στιγμής:
________________________________________
Ο υπερβολικός χρόνος στις οθόνες δεν βοηθά την ανάπτυξη της γλώσσας και πιθανόν την εμποδίζει
Οι περισσότερες μελέτες έχουν δείξει ότι η αυξημένη χρήση οθονών δεν έχει καμία ή έχει αρνητική σχέση με τις γλωσσικές ικανότητες των παιδιών. Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση του 2020 σε 42 μελέτες βρήκε ότι τα παιδιά που περνούσαν περισσότερο χρόνο στις οθόνες είχαν χαμηλότερες γλωσσικές δεξιότητες [2]. Παρομοίως, μια μελέτη σε 157 νήπια διαπίστωσε ότι τα παιδιά που περνούσαν περισσότερο χρόνο στις οθόνες είχαν περιορισμένη γλωσσική ανάπτυξη [3]. Επίσης, μια μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι τα παιδιά ηλικίας 17-36 μηνών που περνούσαν περισσότερο χρόνο μπροστά σε οθόνες είχαν περιορισμένο λεξιλόγιο. Ωστόσο, η μελέτη δεν βρήκε καμία σύνδεση μεταξύ του χρόνου οθόνης και των γλωσσικών δεξιοτήτων σε μικρότερα παιδιά (ηλικίας 12-16 μηνών) [4].
________________________________________
Η πρώιμη χρήση οθονών συνδέεται με αδυναμία γλωσσικών και γνωστικών δεξιοτήτων
Μελέτες σε παιδιά κάτω των 2 ετών έδειξαν ότι η ηλικία που ξεκινούν να χρησιμοποιούν οθόνες σχετίζεται με τις μετέπειτα γλωσσικές και γνωστικές δεξιότητες – τα παιδιά που ξεκινούν νωρίτερα τείνουν να έχουν πιο αδύναμες δεξιότητες [2, 5].
________________________________________
Για παιδιά άνω των 2 ετών, το περιεχόμενο έχει σημασία
Έρευνες έδειξαν ότι η παρακολούθηση συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων μπορεί να είναι ωφέλιμη για τη γλώσσα των παιδιών, άνω των 2 ετών. Προγράμματα όπως το «Sesame Street» και το «Dora the Explorer» που ονομάζουν αντικείμενα, μιλούν απευθείας στο παιδί και του δίνουν ευκαιρίες να ανταποκριθεί λεκτικά, μπορεί να είναι βοηθητικά για τις γλωσσικές τους δεξιότητες [2].
________________________________________
Παιδιά κάτω των 2 ετών δεν ωφελούνται από εκπαιδευτικά προγράμματα
Παρόλο που τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να επωφεληθούν, τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν φαίνεται να κερδίζουν γλωσσικά οφέλη από την παρακολούθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων [10, 11].
________________________________________
Η αλληλεπίδραση με το παιδί κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, κάνει τη διαφορά!
Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που αλληλεπιδρούν και μιλούν με τους γονείς τους ενώ παρακολουθούν προγράμματα τείνουν να έχουν καλύτερες γλωσσικές δεξιότητες [2]. Το γεγονός αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνει όλες τις έρευνες που δείχνουν ότι η αλληλεπίδραση και η συνομιλία με τους φροντιστές είναι εξαιρετικά χρήσιμες για την ανάπτυξη της γλώσσας στα παιδιά.
________________________________________
Τι γίνεται με τα παιδιά που παρουσιάζουν γλωσσική καθυστέρηση;
Γνωρίζουμε ότι τα παιδιά με καθυστέρηση λόγου χρειάζονται πολλές ευκαιρίες να ακούν και να χρησιμοποιούν τη γλώσσα μέσα από ευχάριστες αλληλεπιδράσεις. Όσο περισσότερο χρόνο περνούν αλληλεπιδρώντας, παίζοντας και συνομιλώντας με τους γονείς και τους φροντιστές τους, τόσο περισσότερες ευκαιρίες θα έχουν να εξασκήσουν την επικοινωνία και να μάθουν νέες λέξεις. Η παρατεταμένη παραμονή μπροστά σε οθόνες μπορεί να σημαίνει ότι δεν έχουν αρκετές ευκαιρίες να συμμετέχουν σε διαδραστικές συνομιλίες με άλλους ανθρώπους. Αυτό συνεπάγεται λιγότερο χρόνο για να μάθουν και να εξασκήσουν την επικοινωνία.
________________________________________
Συμπεράσματα
Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα μέσα από καθημερινές αλληλεπιδράσεις με τους σημαντικούς για εκείνα ανθρώπους της ζωής τους. Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον χρόνο που περνάτε διασκεδάζοντας και συνομιλώντας με το παιδί σας. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι οι οθόνες αποτελούν μέρος της ζωής μας. Παρόλα αυτά, υπάρχουν τρόποι να αξιοποιήσετε στο έπακρο τον χρόνο που το παιδί σας περνά μπροστά σε οθόνες, όπως:
• Προσοχή στο περιεχόμενο: Επιλέξτε εκπαιδευτικά προγράμματα (τα οποία προωθούν την γλωσσική ανάπτυξη) για παιδιά άνω των 2 ετών.
• Αλληλεπιδράστε με το παιδί κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης: Παρακολουθώντας προγράμματα μαζί με το παιδί σας και συζητώντας για όσα βλέπει, μπορείτε να το βοηθήσετε να μάθει νέα πράγματα. Αντίθετα, το παιδί σας μπορεί να μην μάθει τόσα πολλά από τις οθόνες αν παρακολουθεί μόνο του.
• Τηρείτε τις οδηγίες για τον χρόνο οθόνης: Οι ειδικοί συστήνουν καθόλου χρήση οθόνης για παιδιά κάτω των 2 ετών και λιγότερο από μία ώρα την ημέρα για παιδιά 2-5 ετών [6, 7].
• Προτιμήστε βιβλία και παιχνίδι: Οι ερευνητές ανησυχούν ότι ο χρόνος μπροστά στις οθόνες μπορεί να αντικαθιστά μέρος του χρόνου που αφιερώνουν τα παιδιά στο παιχνίδι και στο διάβασμα. Το γεγονός αυτό μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της γλώσσας [3, 4].
Γνωρίζουμε ότι το παιχνίδι είναι η «δουλειά» των παιδιών. Μ’ αυτό τον τρόπο μαθαίνουν πολλά για τη γλώσσα και την αλληλεπίδραση από τους γονείς τους. Εξασφαλίζοντας ότι το παιδί σας έχει χρόνο να παίζει και να κοιτάζει βιβλία μαζί σας, διασφαλίζετε καλύτερη γλωσσική ανάπτυξη και ενισχυμένες επικοινωνιακές δεξιότητες.
References
1. Madigan, S., Eirich, R., Pador, P., McArthur, B. A., & Neville, R. D. (2022). Assessment of Changes in Child and Adolescent Screen Time During the COVID-19 Pandemic: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Pediatrics, 176(12), 1188-1198. doi:10.1001/jamapediatrics.2022.4116.
2. Madigan, S., McArthur, B. R., Anhorn, C., Eirich, R., & Christakis, D. A. (2020). Associations Between Screen Use and Child Language Skills: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Pediatrics, 174(7), 665-675. doi: 10.1001/jamapediatrics.2020.0327.
3. Dynia, J. M., Dore, R. A., Bates, R. A., & Justice, L. M. (2021) Media exposure and language for toddlers from low-income homes. Infant Behavior and Development, 63, , 101542. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101542
4. Alroqi, H. Serratrice, L., & Cameron-Faulkner, T. (2022). The association between screen media quantity, content, and context and language development. Journal of Child Language, 1–29, doi:10.1017/S0305000922000265.
5. Supanitayanon, S., Trairatvorakul, P., & Chonchaiya, W. (2020). Screen media exposure in the first 2 years of life and preschool cognitive development: a longitudinal study. Pediatric Research, 88(6), 894–902. https://doi.org/10.1038/s41390-020-0831-8
6. Council on Communications and Media. (2016). Media and young minds. Pediatrics, 138(5):e20162591. doi:10.1542/peds.2016-2591.
7. Ponti, M. (2022). Screen time and preschool children: Promoting health and development in a digital world. Position Statement: Canadian Pediatric Society. Retrieved online at: https://cps.ca/en/documents/position/screen-time-and-preschool-children
8. Wright, J. C., Huston, A. C., Murphy, K. C., St. Peters, M., Pinon, M., Scantlin, R., & Kotler, J. (2001a). The relations of early television viewing to school readiness and vocabulary of children from low-income families: The early window project. Child Development, 72, 1347–1366. https://doi.org/10.1111/1467-8624.t01-1-00352.
9. Linebarger, D. L., & Walker, D. (2005). Infants’ and toddlers’ television viewing and language outcomes. American Behavioral Scientist, 48, 624–645. https://doi.org/10.1177/0002764204271505
10. Krcmar, M. (2014). Can infants and toddlers learn words from repeat exposure to an infant directed DVD? Journal of Broadcasting & Electronic Media, 58, 196–214. https://doi.org/10.1080/08838151.2014.906429
11. Tomopoulos, S., Dreyer, B. P., Berkule, S., Fierman, A. H., Brockmeyer, C., & Mendelsohn, A. L. (2010). Infant Media Exposure and Toddler Development. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 164(12), 1105–1111. https://doi.org/10.1001/archpediatrics.2010.235